نوشته :دکتر سعید اعلم رضائیه از اورمیه
ارومیه از شهرهای شمالی ایران ، مرکز استان آذربایجان غربی در کنار دریاچه ارومیه قرار دارد. جمعیت آن ناهمگن و آمیخته ای از قومیت ها و مذاهب گوناگون است. این مجموعه غیر یکنواخت از سالیان دراز در کنار هم زندگی مسالمت آمیز با هم داشته اند. هرچندگاه تحت تاثیر استیلای بیگانگان مهاجم ، تحریک عوامل دول خارجی ، جهل و نادانی عوامل داخلی این خطه دستخوش تحولات جانسوز شده است. لذا آرامش و امنیت پا برجا و تمدن ساز موثردرمنطقه اسقرار و تداوم نیافته است تا مامن علم و دانشمندان گردد. سابقه علم طبابت این سرزمین در دوره قبل و بعد از اسلام تا دویست سال اخیر مشکوک میباشد. اگر مجموعه پند و اندرزها , دستورات درمانی وبهداشنی، اعمال ابتدائی جراحی و فرامین زرتشت ، پیامبر ایرانی ، زاده آذربایجان که در جهت تنویر جسم، روح ، زدودن خستگی و نقاهت از تن خسته و رنجور بیماران بوده ، به عنوان طبابت اولیه در نظر داشته باشیم میتوان گفت ارومیه و اطراف دریاچه ارومیه مهد پزشکی جهان بوده است. تاریخ پزشکی آذربایجان در دوره قبل از اسلام تا چقدر تحت تاثیر طب رومیان ، یونانیان ، مصریان ، عبریان و هندویان بوده است . مدرکی مستند فعلا در دسترس نیست ولی آثاری از اثرات طب ایرانی (مکتب اکباتان) مشهود است . بعد از اسلام از طبابت حکیم موبد از اهالی ارومیه سخن آمده است که جهت درمان زخمهای عمربن خطاب به بغداد برده شده است .او شیمیدا ن بود وازخواص درمانی لجن دریاچه ارومیه اطلاع داشت. تا سال 1835 درمان سنتی بیماریها توسط عوامل محلی به طریقه سحر و جادو صورت مىگرفت. آلودگی به بیماریهای مسری عفونی طاعون و تیفوس کشتار زیادی مىکرد. در سال 1831میلادی با آمدن میسیون مذهبی به ایران و در سالهای بعد با سرازیر شدن سایر هیات های تبشیری به ارومیه جهت بررسی و حمایت از جمعیت های مسیحی و تبلیغ آیین مسیحیت در بین قوم و عشایر منطقه ، تحولات فرهنگی و سیاسی و اجتماعی تاثیرگذاری در ارومیه و حومه به وقوع پیوست . به علت نفوذ سیاسی زیاد دول اعزام کننده مبشرین مذهبی روی دولت ایران ، ضعف کلّی حکومت مرکزی بر صفحه آذربایجان ، شیوع بیماری های مسری فراوان ، ضعف فرهنگ عمومی و سواد ، این هیات ها موفق به اخذ مجوز ایجاد مدارس در سطح روستاهای آسوری و ارامنه نشین ارومیه شدند و فعالیت گسترده ای نمودند .اهالی مسلمان نشین تیز بی بهره ازاین تخولات نبودتد. جهت مبارزه و درمان بیماری ها در منطقه تعدادی پزشک تحصیل کرده در طی سالها از سوی کلیساهای مربوطه به ارومیه وارد شدند. فرزند یکی از قشه ها بنام جوزف کاکران که زاده و بزرگ شده ارومیه بود و به زبان و فرهنگ بومی منطقه آشنائی داشت ، تحصیلات مقدماتی را در همان مدارس طی نمود وبرای کسب تحصیلات عالیه به امریکا رفت. پس از اخذ مدرک دکترای پزشکی از دانشگاه نیویورک به ارومیه بازگشت و به طبابت پرداخت ولی او نیاز را جای دیگری میدید و آن تربیت پزشک در خود منطقه بود. با موافقت دولت ایران و تامین مادی از سوی کلیساهای مادردر فاصله سالهای 1904 –1878م اولین داشکده پزشکی در ارتفاعات کوه سیر تاسیس و پنج دوره آموزش پزشکی 5 ساله برگزار و 27 نفر فارغ التحصیل شدند و در نواحی ارومیه ، خوی، تبریز ، اردبیل ، کردستان به طبابت پرداختند. بیمارستان مجهزی افتتاح کردند. با مرگ دکتر کاکران در سال 1905 به علت ابتلا به تیفئوس ،مدرسه تربیت پزشک تعطیل شد